Samenwoners en erfbelasting

Vragen samenwoners

In mijn praktijk word ik regelmatig benaderd door samenwoners met vragen over de financiële gevolgen van de verbreking van hun samenleving. Ben ik aansprakelijk voor de schulden van mijn partner ? Krijg ik een hoger bedrag uit de verkoop van de gezamenlijke woning omdat ik met eigen middelen de verbouwing heb betaald ?

Maar heel af en toe wordt de vraag gesteld door samenwoners wat gebeurt er nu eigenlijk  als één van ons beiden overlijdt ? Deze laatste vraag behandel ik in dit blog.

Samenwoners zijn geen erfgenaam van elkaar. Goed om te weten: samenwoners erven op grond van de wet niet automatisch van elkaar.  Een samenlevingscontract verandert hier niets aan. Zolang er nog geen kinderen zijn, gaat de erfenis op grond van de wet naar de ouders, broers en zussen. Een testament is nodig om elkaars erfgenaam te worden.

Samenwoners en testament

Stel dat u een testament heeft gemaakt mede met het oog op toekomstige kinderen. Zolang er geen kinderen zijn heeft u in dit testament geregeld dat uw partner en u over en weer elkaars enig erfgenaam zijn. Is dit testament voldoende ? Het antwoord – u raadt het al – is nee !

Bernard Schols – hoogleraar successierecht – maakt fiscaal een onderscheid tussen “ nabijen ” en “ overigen ”.  Is er sprake van een “ overige “ dan heb je een fiscaal dure vriend of vriendin.  Bij een ” overige ” is sprake van een verwaarloosbare vrijstelling van € 2.690 en een hoog belastingtarief van 30% of 40%. Het tarief van 40% is al van toepassing vanaf een erfenis van € 154.197.

Een rekenvoorbeeld: In het testament bent u tot enig erfgenaam door uw partner benoemd en kinderen zijn er nog niet van gekomen. De erfenis van uw partner bestaat uit de helft van de overwaarde van de woning, zijn spaartegoeden ( erfenis van zijn moeder) en een nieuwe auto. Totaal € 300.000. De verschuldigde erfbelasting bedraagt in dit voorbeeld € 103.504,30. Een fors bedrag.

Met andere woorden het is bittere noodzaak dat u als samenlever voor de erfbelasting wordt gezien als partner, “ nabije “ dus. Voldoet u aan enige voorwaarden dan wordt u voor de erfbelasting als partner gezien en fiscaal op dezelfde wijze behandeld als de “ nabijen “ : echtgenoten of geregistreerde partners.

Samenwoners en erfbelasting

Voor de erfbelasting zijn samenwoners elkaars partner als tenminste 6 maanden voorafgaand aan het overlijden aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

• U heeft een notarieel samenlevingscontract. Dit is een door de notaris opgemaakt samenlevingscontract waarin in ieder geval een wederzijdse zorgplicht is opgenomen. Hierbij gaat het om wederzijdse verplichtingen in de sfeer van huishoudelijke kosten. Een alimentatieplicht is niet nodig.
• U woont samen en staat met uw partner op hetzelfde adres ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP).

Heeft u geen notarieel samenlevingscontract dan bent u toch partners voor de erfbelasting als u minimaal 5 jaar samenwoont en op hetzelfde adres staat ingeschreven.

Terug naar het voorbeeld. Voor “ nabijen “ geldt een vrijstelling in 2025 van € 804.698. De verschuldigde erfbelasting bij een verkrijging van € 300.000 is derhalve 0. Kortom een forse besparing van ruim € 100.000. De besparing kan zelfs oplopen tot ruim € 300.000  indien er sprake is van een verkrijging van € 800.000. Deze verkrijging valt immers nog volledig onder de vrijstelling.

Overigens geldt voor “ nabijen “ ook een aanzienlijk gunstiger tarief – 10% of 20%.- indien zij meer erven dan de vrijstelling van ruim 8 ton.

Advies besparing erfbelasting samenwoners

In Nederland wonen steeds meer mensen samen zonder dat ze getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan. In 2024 waren er 1,12 miljoen ongehuwde stellen, waarvan 470.000 met kinderen. Behoort u tot deze groep dan is het advies om een notarieel samenlevingscontract en een testament te laten opstellen. Niet alleen vanuit het oogpunt van besparing erfbelasting maar ook om geschillen bij overlijden of bij een verbreking van de samenleving te voorkomen.

Heeft U vragen naar aanleiding van dit bericht ?  Stel ze me gerust ! Als advocaat ben ik specialist op het gebied van het erfrecht en vereffening nalatenschappen. Vul hieronder uw gegevens in en ik neem contact met u op.