Zijn samenlevers erfgenamen van elkaar ?

Aantal samenlevers neemt toe

Het enkele feit dat twee mensen met elkaar gaan samenleven heeft niet direct civielrechtelijke gevolgen. Waar voor het huwelijk en het geregistreerd partnerschap veel geregeld is in de wet, is dat niet het geval voor ongehuwd samenleven. Toch wonen steeds meer mensen samen zonder dat ze getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan. Op 1 januari 2024 waren er 1,12 miljoen ongehuwde stellen, waarvan 470.000 met kinderen. In 2004 zijn dit er 727.000 waarvan 231.000 stellen met kinderen. Het aantal getrouwde stellen (inclusief het geregistreerd partnerschap) is groter. Begin 2024 waren dat er 3,25 miljoen

Kenmerken samenleven

Het is goed om te beseffen dat:

1. Samenlevingspartners ieder hun eigen vermogen houden, er ontstaat geen gemeenschap van goederen;
2. De partners niet aansprakelijk zijn voor elkaars schulden, tenzij beiden de schuld zijn aangaan door bijvoorbeeld het gezamenlijk ondertekenen van een overeenkomst tot financiering van een auto;
3. Als de samenleving eindigt door uit elkaar te gaan dan heeft de partner met geen of weinig inkomen geen recht op alimentatie, ook niet als er gezamenlijke kinderen zijn die door deze partner worden verzorgd. Ik merk op dat de kinderen zelf wel recht hebben op alimentatie;
4. De partners zijn niet elkaars erfgenamen;
5. Over het algemeen is er geen recht op het pensioen van de partner.

In feite wordt op het terrein van het civiel recht het ongehuwd samenleven genegeerd. Op andere terreinen, zoals het belastingrecht en het sociaal zekerheidsrecht, wordt wel rekening gehouden met deze relatievorm.

Einde samenleving

Zolang de partners een relatie hebben doen zich doorgaans geen problemen voor. Pas bij het verbreken van de relatie of het overlijden van een der partners gaat men zich realiseren wat de  consequenties hiervan zijn.

Er kunnen geschillen ontstaan. Zoals: welke goederen (inboedel, auto enz.) van wie zijn, de vraag of de ene partner nog geld van de ander krijgt en vragen over de woning (wie mag daar blijven wonen en wie betaalt welke kosten).

Samenlevingscontract

Om conflicten en onduidelijkheden tegen te gaan bij het einde van de samenleving kan het sluiten van een notarieel samenlevingscontract een uitkomst zijn, bijvoorbeeld:

• Het is dan helder hoe de inboedel moet worden verdeeld;
• Er kunnen afspraken over de (gezamenlijke) woning en de kosten huishouding worden gemaakt;
• Een dergelijk contract kan tot gevolg hebben dat men aanspraak kan maken op het partnerpensioen;
• Er kan een beding over partneralimentatie worden opgenomen en een verdeling, verrekening of vergoeding met betrekking van tijdens de relatie opgebouwd vermogen.

Ongeveer de helft van het aantal ongehuwd samenwonenden maakt een samenlevingscontract en hier zijn dus goede redenen voor. Samenlevers denken vaak dat zij door het sluiten van een dergelijk contract ook elkaars erfgenaam zijn. Dit is echter niet het geval.

Geen erfgenaam

Een samenlevingscontract heeft niet het gevolg dat de partners van elkaar erven: daar is een testament voor nodig. Is er geen testament dan kan de langstlevende partner voor onaangename verrassingen komen te staan. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat er geen kinderen zijn en de langstlevende partner dan in gesprek moet gaan met de ouders en/of broers/ zussen van de overleden partner over het kunnen blijven wonen in de gezamenlijke woning. De ouders en/of broers/zussen zijn immers de erfgenaam en voor de helft eigenaar geworden van de gezamenlijke woning.

Voorkom verrassingen. Als u de erfrechtelijke positie van uw partner wilt regelen of – dit over en weer wilt doen – maak dan naast een notarieel samenlevingscontract tevens een testament.

Tip

1. Als samenwoners een testament hebben gemaakt en als gevolg daarvan van elkaar erven, leidt dat tot heffing van erfbelasting volgens tariefgroep II, dat wil zeggen 30 % tot 40% over hetgeen meer wordt verkregen boven het vrijgestelde bedrag van € 2.658,00 (per 2024).
2. Met een testament en notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting erven samenwoners onder bepaalde voorwaarden van elkaar tegen tariefgroep I van 10% tot 20% en bedraagt de vrijstelling € 795.156,00 (per 2024).
3. Voor de inkomstenbelasting zullen de samenwoners in veel gevallen op grond van artikel 1.2 lid 1 Wet IB 2001 fiscale partners zijn.

Heeft U vragen naar aanleiding van dit bericht ?  Stel ze me gerust ! Als advocaat ben ik specialist op het gebied van het erfrecht en vereffening nalatenschappen. Vul hieronder uw gegevens in en ik neem contact met u op.